اکبر شیخی: موسیقی در هیأت نباید مکروه و حرام شود / شأن مداح با شأن یک خواننده متفاوت است

به گزارش خبرگزاری شبستان، اکبر شیخی در بیست و سومین نشست رسانه‌ای هیأت‌پژوهی که به همت جامعه ایمانی مشعر و با موضوع تبیین شاخصه‌های ملودی مطلوب یک نوحه برگزار شد، طی سخنانی با اشاره به اینکه سبک و ملودی تعاریف متفاوتی دارد و نباید آن‌ها را یکسان بدانیم، اظهار کرد: سبک به معنای امضای رفتاری یک شخص در یک هنر و عرصه است به عنوان نمونه یک شاعر می‌تواند از یک روش مشخص همیشگی برای تهیه شعر خود استفاده کند که این روش همان سبک است.

وی اضافه کرد: متأسفانه گاهی به اشتباه به آهنگ و ملودی که برای شعر و متن استفاده می‌شود سبک گفته می‌شود، درحالی‌که ملودی خود شامل نظم، ضرب و ریتم است و این واژه همان آهنگی است که ما می‌شنویم با آن ضرب می‌زنیم.
شاعر و پژوهشگر عرصه هیأت با بیان اینکه هر واحد صدایی که تولید می‌شود را نت می‌گویند، مطرح کرد: اگر نت‌ها متوازن پشت سرهم قرار گیرند یک نغمه را تشکیل می‌دهند.
وی خاطرنشان کرد: مردم ایران از قدیم نغمه‌های مشخصی را می‌خواندند که این خوانده‌ها جمع، شنیده، کارشناسی و در نهایت به پنج دستگاه و هفت آواز دسته‌بندی شد.

مداحان و ذاکران برای تاثیرگذاری بیشتر باید آوازها و دستگاه‌ها را فراگیرند

شیخی با اشاره به اینکه مجموع نغمات و ملودی‌هایی که شبیه به هم هستند آواز‌ها و دستگاه‌ها را تشکیل می‌دهند، عنوان کرد: شناخت این دستگاه‌ها و آوازها می‌تواند در حوزه‌های شعرخوانی، مداحی، کارشناسی و غیره به ما بیشتر کمک کند.
وی از موسیقی به‌عنوان تناسب میان اجزای یک سیستم نام برد و تصریح کرد: تناسب میان نوت‌ها موسیقی را تشکیل می‌دهد که این موسیقی می‌تواند حالات مختلف را برای مخاطب به دنبال داشته باشد.
این شاعر هیأت با بیان این‌که در تمام قرائت‌های مجلسی قرآن کریم، موسیقی اجرا می‌شود، اظهار کرد: مداح نیز در هنگام مداحی از موسیقی استفاده می‌کند و ما نباید این واژه موسیقی را فقط به یک حوزه محدود کنیم.
وی با تأکید بر این‌که برای جذب مخاطبان بیشتر به هیأت مداح باید تمام آموزه‌های حوزه موسیقی را فراگیرد، اضافه کرد: پیامبر اکرم(ص) نیز زمانی که قاریان را به مناطق مختلف اعزام می‌کردند به آن‌ها تأکید می‌کردند که قرآن را با صوت بخوانند.

شیخی از موسیقی به‌عنوان یک رامش‌گر نام برد و تصریح کرد: زمانی که مریض را می‌خواهند درمان کنند در ابتدا با برخی از داروها او را آرام می‌کنند؛ ما در حوزه هیأت از موسیقی به‌عنوان یک ابزار استفاده می‌کنیم تا به انتقال معارف دینی و هدایت به سمت معنویت که هدف اصلی هیأت است برسیم، اما استفاده از این ابزار نباید کار را به جایی برساند که موجب نارضایتی اهل آسمان شود چراکه در این صورت کار ما مکروه و گاهی حتی حرام می‌شود.
وی ادامه داد: موسیقی در برخی از هیأت‌ها تبدیل به یک اصل شده است اما متأسفانه مداح یا ذاکر خودش علم کاری که انجام می‌دهد را ندارد درحالی‌که اگر به دنبال کار کردن روی همه جوامع مخاطب خود هستیم باید به دنبال متخصص شدن در حوزه موسیقی باشیم.
شیخی با اشاره به این‌که در گذشته هر کسی که اسم ذاکر، نوحه‌خوان و مداح را داشت از علم موسیقی بهره‌مند بود، گفت: اگر با نغمه‌ها آشنا شویم به‌خوبی متوجه می‌شویم از آن‌ها در کجا استفاده کنیم و می‌توانیم بر اساس محتوا از نغمه بهره‌مند شویم.
این پژوهشگر عرصه هیأت با تأکید بر این‌که یک ملودی خوب باید کارکرد داشته باشد، مطرح کرد: ماندگاری نمی‌تواند تنها عنصر برای خوب شمردن یک ملودی باشد به همین علت ما باید به دنبال آشنایی و بهره‌مندی درست از نغمه‌ها و رسیدن به یک ملودی کاربردی باشیم.

در انتقال مفاهیم دینی نباید از تأثیرگذاری زبان مادری غافل شویم

وی با بیان این‌که جغرافیای یک منطقه بر ملودی آن منطقه تأثیرگذار است، عنوان کرد: نغمه‌هایی که از دوران کودکی از مادران خود شنیده‌ایم بیشتر در ما تأثیرگذاری خواهد داشت. یک مداح باید به این اصول نغمه‌سرایی آشنا باشد. اگر به زبان مادری مخاطب اشاره داشته باشیم به شیوه مطلوب‌تر مفاهیم خود را منتقل خواهیم کرد.
شیخی عنوان کرد: ما یک بستر گسترده و مناسب به نام فضای مجازی داریم که رهبری بر لزوم بهره‌مندی از این فضا تأکید داشته‌اند و ما در این حوزه باید ورود کرده و با محتوای رسانه‌ای متفاوت مخاطبان این حوزه را به سمت معنویت جذب کنیم.

وی با بیان این‌که امروز در فضای مجازی نیازمند استودیوخوانی هستیم، مطرح کرد: ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که هر روز با پدیده‌های جدید روبرو هستیم به همین علت باید تولیدات متفاوتی را مقابل این پدیده‌ها ارائه دهیم.
این شاعر هیأت با تاکید بر این‌که اسلام به هیچ وجه با موسیقی مشکل ندارد، تصریح کرد: برخی می‌گویند ما با موسیقی به خدا می‌رسیم درحالی‌که این گفته اشتباه است چراکه موسیقی یک مرکب است که شما را سوار می‌کند و نمی‌داند شما را به کدام مقصد برساند به همین علت افسار آن باید در اختیار خواننده باشد.

وی خاطرنشان کرد: ما اعتقاد داریم که معصومین(ع) در مجالس هیأت حضور می‌یابند، با این وجود برخی از مداحان از ضرب‌هایی در هیأت استفاده می‌کنند که همان ضرب را در محضر رهبر معظم انقلاب هم نمی‌توانند استفاده کنند.
شیخی با بیان این‌که ما به تولید محصولات فرهنگی موسیقیایی با رعایت حدود نیازمند هستیم، تصریح کرد: برخی برای این‌که به سمت گناه نروند اصلاً به سمت این محصول نمی‌روند اما برخی به بهانه ترویج دین به سمت هر محصولی می‌روند.
وی خاطرنشان کرد: یک هیأت باید با تکیه بر ظرفیت قوی خود خروجی‌های مختلفی داشته باشد، همان‌طور که مجلس عزاداری برپا می‌کند و در کنار آن اردوی جهادی را هم دنبال می‌کند باید ذاکری برای مداحی خواندن و در کنار آن خواننده دیگری که مداح نباشد و در استودیو نقش‌آفرینی کند را پرورش دهد.

شأن مداح با شأن یک خواننده متفاوت است

شیخی با بیان اینکه شأن مداح با شأن خواننده حداقل از نظر فنی متفاوت است، تصریح کرد: برای بنده جایگاه حاج محمود کریمی نسبت به جایگاه علیرضا افتخاری متفاوت است هر چند هر دو هم عزیز هستند.
وی در پایان عنوان کرد: مشکل دیگری که امروزه با آن روبرو هستیم این است که یک ذاکر یک مداحی را در هیأت می‌خواند اما گروه دیگری بدون اطلاع به آن ذاکر، آن مداحی را در قالب‌های دیگر ارائه می‌دهند درحالی‌که اصل اتفاق در هیأت رقم زده شده است، این موضوع هم بسته به نوع خروجی بحث و گفت‌وگوی جداگانه‌ای می‌طلبد.