به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، بنا به نوشته مورخین، در سیزدهم رجب سال 30 عام الفیل، حادثه بس عجیبی رخ داد که هرگز در تاریخ بشریت سابقه نداشته و بعد از آن نیز تکرار نشده است و در این روز حضرت علی (ع) در خانه خدا متولد شدند. پدر آن حضرت ابوطالب فرزند عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف (عموی پیامبر(ص)) و مادرش هم فاطمه دختر اسد بن هاشم بود. بنابراین امام علی(ع) از هر دو طرف هاشمی نسب است. اخلاق نیکوی وی زبانزد مردمان است.تا آنجا که دشمنانش که نتوانسته‌اند بر او خرده‌ای بگیرند، این صفت را عیبی برای آن حضرت برشمرده اند. یاران وی در این باره گفته‌اند: او همچون یکی از ما و در میان ما می‌زیست.نرم خو، و بسیار متواضع و آسان‌گیر بود و با این وجود ما در برابر او مانند اسیری بودیم که دستهایش بسته و بر بالای سرش شمشیری گرفته بودند و از هیبت او هراس داشتیم.لذا در این خصوص با «حجت‌الاسلام و المسلمین «سیدرضا مودب» مدیر دانشکده الهیات دانشگاه قم گفت و گویی انجام دادیم که مشروح آن در ادامه تقدیم حضورتان می شود.
چگونه می توان شخصیت و ویژگی های حضرت علی (ع) را تعریف کرد؟
اولین ویژگی حضرت علی (ع) مجاهدت و کوشش های فراوان وی در راستای حفظ و گسترش دین مبین اسلام است. مقام معظم رهبری در این باره فرمودند: فداکاری هایی که امیرالمومنین (ع) برای حفظ دین مبین اسلام، جان پیامبر، شرف و عظمت امت اسلامی انجام دادند از جمله جهادهای فوق طاقت بشری محسوب می شود لذا این جمله بیانگر این است که حضرت علی (ع) در میان همه مسلمانان و انسان ها، ممتازترین و بی نظیرترین فرد از نظر فداکاری برای دین اسلام و شخص پیامبر اکرم بوده است؛ بنابراین وقتی سیره زندگی و مجاهدت های امیرالمومنین (ع) را در تاریخ مرور می کنیم، می بینیم، مجاهدت ها و فداکاری های ایشان چه در زمان هجرت (از مکه به مدینه) و جنگ ها (احد، بدر و ...) و چه در پنج سال دوران خلافت شان در اوج ها بوده و در تاریخ بی نظیر است لذا می طلبد که ما بیشتر شخصیت این امام بزرگوار را بشناسیم.
سلوک عابدانه و زاهدانه از دیگر ویژگی های این امام همام است. باز هم مقام معظم رهبری در وصف ویژگی های ایشان فرموده اند: زندگی زاهدانه حضرت علی (ع) در دوران به خصوص حکومت، قدرت و سلوک شخصی همانند یک انسان معمولی در طبقات پایین و به تعبیر ایشان انسانی مستمل و بی نوا بودند به گونه ای که با یک دست لباس زندگی می کردند و غذایشان نان جو خشک بود. در واقع ایشان با وجود اینکه امکان استفاده از همه امکانات را داشتند ولی از همه لذت های مادی و دنیوی پرهیز می کردند به گونه ای که خطاب به همکاران و دولتمردان خود می فرمودند:شماها نمی توانید مانند من زندگی کنید؛ بنابراین این سلوک و شیوه زندگی از ویژگی های ممتاز حضرت علی (ع) بوده است؛ ضمن اینکه عدالت و سلوک اجتماعی برای برپایی عدل از دیگر ویژگی های امیرالمومنین (ع) بوده و واضح است که ایشان تمام توان خود را برای اجرای حکم الهی و تحقق عدالت اجتماعی در جامعه به کار می گرفتند، هرچند با توجه به اقتضائات آن دوران، حضرت با مشکلات فراوانی روبرو بودند و حتی برخی از دوستان نیز در برابر عدل ایشان ایستادند ولی همچنان با نهایت تلاش و کوشش به دنبال اقامه عدل در جامعه بودند.
جایگاه علمی حضرت علی (ع) را چگونه بررسی می کنید؟
همچنین حضرت علی (ع) از علم و دانش فراوانی برخوردار بودند و از ایشان به عنوان یک الگوی عینی و علمی برای همه زمان ها و تاریخ یاد می شود، همه دانشمندان امروز از علم و دانش ایشان که بخشی در معارف نهج البلاغه و بخشی هم در کتاب های دیگر نهفته است، استفاده می کنند. امیرالمومنین (ع) علاوه بر عادل بودن بسیار مهربان و با گذشت بودند و از اشتباهات و خطاهای دیگران اغماض می کردند. برابر نظر بزرگان، ایشان قرآن ناطق و سخنگوی قرآن بودند، یعنی آنچه از آیات شریفه قرآن کریم بر پیامبر اکرم (ص) نازل می شد، ایشان این علم و دانش را در اختیار امیرالمومنین (ع) قرار می دادند و حضرت آن را نطق و تبیین می نمودند.
آیات تفصیلی ای که امروز از ایشان به ما رسیده بسیار ارزشمند است. آیت الله جوادی آملی شیرازی در این خصوص می فرمایند: قرآنی که حبل است، خداوند آن را مانند باران به زمین نیاویخته بلکه آن را به زمین آویخته که بالای آن علی حکیم و پایین آن عربی معین است و آن «علی حکیم» در اختیار امیرالمومنین (ع) می باشد، هرچند قرآن یک متن عربی متین است اما حقیقت این است که حضرت علی (ع) اراده الهی را خوب کشف و بیان کردند لذا از جمله وظایف ما شناخت شخصیت و ویژگی های این امام بزرگوار است، چون تا شناختی صورت نگیرد، انسان به عظمت و شکوه چیزی پی نمی برد.
چگونه می توان بر مقام و فضایل امیرالمومنین (ع) معرفت پیدا کرد؟
پیامبر اکرم (ص) فرمایشات گرانقدری در خصوص امیرالمومنین (ع) دارند. ایشان فرمودند:« یا عَلِی لا یحِبُّکَ اِلاَّ مُؤمِنٌ وَ لا یبْغِضُکَ اِلاَّ مُنافِقٌ» ای علی، تو را دوست ندارد جز مؤمن، و تو را دشمن ندارد جز منافق، همچنین فرموده اند:«انا أَخِی وَ وَزِیرِی وَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی فی اهلی علی ابن ابیطالب» حضرت علی(ع) از نظر پیامبر اکرم (ص) وزیر، وصی، برادر و خلیفه بودند،در روز غدیر هم فرمودند:«من کنت مولاه فهذا علی مولاه» هر کس که من مولای او هستم ، علی نیز مولای اوست،،یعنی ایشان ولایت و مولا را برای وی به کار بردند و در جای دیگر می فرمایند: «عَلِیٌّ مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَ عَلِیٍ» امام علی(ع) را همواره همراه حق و حق را همواره با علی(ع) معرفی کرده اند. مضمون این حدیث با عبارت‌های مختلفی از پیامبر(ص) نقل شده است. برخی از این نقل‌ها در منابع شیعه و سنی آمده ومتواتر دانسته شده است. همچنین پیامبر در جای دیگر فرمودند أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِيٌّ بَابُهَا فَمَنْ أَرَادَ الْعِلْمَ فَلْيَأْتِ الْبَابَ » من شهر علمم و علي درِ آن شهر است. هر که دنبال علم است، بايد از اين در وارد شود؛ بنابراین اگر مقام و فضایل علی (ع) را از زبان پیامبر اکرم (ص) مرور کنیم، متوجه می شویم که ایشان چه جایگاه و مقامی داشتند.
چه آیاتی در وصف حضرت علی (ع) در قرآن کریم وجود دارد؟
حدود ۳۰۰ آیه از قرآن کریم مربوط به امیرالمومنین (ع) است، هرچند به طور مستقیم نام ایشان در هیچ کدام از آیات نیامده اما مصداق و توصیف اش در مورد مولای متقیان (ع) است. آیه 207 سوره بقره که معروف به «لیله المبیت» است،( شبی که حضرت علی علیه السلام به جای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در بستر آن حضرت خوابید تا رسول خدا(ص) از توطئه قتلی که مشرکان مکه برای او ریخته بودند بتواند جان سالم به در ببرد واز مكه به مدينه هجرت بنماید)،در واقع یکی از آیات مهمی می باشد که می فرماید: «من وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ (و بعضی از مردم از جان خود در راه رضای خدا درگذرند؛ و خدا با چنین بندگان رئوف و مهربان است.) مفسران و برخی از عالمان اهل سنت نیز بر این امر صحه گذاشتند، همچنین «سوره اطعام» که می فرماید:«وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیراً» (در شأن عترت رسول خدا (ص)، یعنی على، فاطمه، حسن و حسین (ع) نازل شده است، و زمان نزول آن ماه ذیحجه پس از ادای نذری بود که امام علی (ع) و حضرت زهرا (س) برای شفای حسنین (ع) کرده بودند.) این آیه اگرچه در شان اهل بیت (ع) نازل شده است ولی حضرت علی (ع) را هم به عنوان اهل بیت شامل می شود.
همچنین آیه 33 سوره احزاب که می فرماید: «إِنَّمَا يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً » (خدا فقط می خواهد آلودگی را از شما خاندان پیامبر بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند.) به نظر بسیاری از مفسیران اهل سنت و همه مفسران شیعه، منظور از اهل بیت(ع)، حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هستند. بر اساس علمای شیعه و جمعی از بزرگان اهل سنت، منظور از اهل بیت حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) می باشد؛ همین طور آیه شریفه «اَهلُ‌الذّکر» که خداوند می فرماید: «وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَكَ إِلَّا رِجالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ» ، (و ما پیش از تو کسی را به رسالت نفرستادیم جز مردانی (پاک) را که به آنها (هم مانند تو) وحی می‌فرستادیم؛ شما اگر خود نمی‌دانید بروید و از اهل ذکر (و دانشمندان امت) سؤال کنید.) حضرت علی (ع) در اینجا اهل ذکر و محل مراجعه مردم برای رفع نادانی ها و جهل قرار گرفته است و آیه 12 سوره مجادله که می فرماید: « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نَاجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَةً» این آیه شریف معروف به آیه نجوا است که می فرماید وقتی می خواهید با پیامبر اکرم (ص) نجوا کنید، صدقه بدهید.
بنابراین با یک مطالعه، متوجه وجود آیات و روایات فراوان در فضایل امیرالمومنین (ع) در تاریخ می شوید. در تفسیرهای گرانقدری مانند کتاب المیزان علامه طباطبایی، تفسیر آیت الله مکارم شیرازی و دیگر بزرگان مطالب فراوانی در شان و منزلت امیرالمومنین (ع) نقل شده است. ما نباید این الگوی بزرگ ایمان و تقوا را در زندگی خود فراموش کنیم، باید از ویژگی های شخصیتی امیرالمومنین (ع) پند بگیریم که رستگار شویم و بدانیم که رستگاری فقط دنیا نیست بلکه بخش عمده ای از رستگاری مربوط به آخرت می باشد و حضرت علی (ع) تنها الگویی است که می تواند سعادت ما در دنیا و آخرت را تضمین کند.
نظر شما